Giriş
Arkadaşlar, bir gün trafikte giderken gölgede ilerleyen bir bisikletliyi fark etmemiştim — tam dönmek üzereyken o anda korna çaldım ve küçük bir panik anı yaşandı. Sonrasında düşündüm: Peki ya bu düğme — kornamız — tam olarak ne zaman, neden kullanılmalı? Bu yazıda, bilimsel bir merakla, veriler eşliğinde, herkesin anlayabileceği şekilde: “kornâ hangi durumda zorunludur?” sorusuna ışık tutuyoruz.
—
H2 – Korna: Temel İşlev ve Hukuki Çerçeve
Araçlarda korna, sesli bir uyarı cihazıdır: sürücünün oluşturduğu ya da karşılaştığı tehlikeyi ya da fark edilme gereksinimini ses yoluyla iletmesini sağlar. Teknik olarak bakıldığında, tipik bir otomobil kornasının ses seviyesi yaklaşık olarak 107‑109 dB arasındadır. ([Vikipedi][1])
Uluslararası ölçekte ise örneğin Vienna Convention on Road Traffic (1968) kapsamında, sesli sinyal cihazlarının kullanımının yalnızca kazayı önlemek ya da üzerinden geçilmek üzere olan bir aracı uyarmak için sınırlandırıldığı ifade edilir. ([Vikipedi][1]) Bu, bize korna kullanımında temel kuralı verir: “İletişim” değil, “uyarı” işlevi esas olmalı.
Yani hukuki ve bilimsel lensle baktığımızda korna, keyfî bir araç olmayıp güvenliğin parçasıdır. Peki Türkiye özelinde ne kadar bu kurala bağlıyız?
—
H2 – Türkiye’de Durum: Yasal Düzenleme ve Uygulama
Türkiye’de doğrudan “kornayı ne zaman kullanmalı” diye tekil bir hüküm bulmak zor. Ancak araç teknik gereklilikleri ve güvenlik standardı açısından, araç sistem ve parçaları için onay ve standardizasyon zorunluluğu vardır. Örneğin, otomotiv sektörüne ilişkin mevzuatta araçların sistem, bileşen ve ayrı teknik birimlerinin güvenlik açısından gerekli şartları taşıması zorunludur. ([urunkurallari.ticaret.gov.tr][2])
Dolayısıyla, korna sisteminin işlevsel olması gerektiği ve standartlara uygun olması beklenir. Ancak “kornayı yalnızca şu durumda zorunlu kullan” gibi bir yasa maddesi yaygın şekilde halka dönük duyurulmamış durumda. Yine de bilimsel ve karşılaştırmalı hukuk perspektifinden bakarsak: çoğu ülke ve düzenlemede kornanın yalnızca “kaza riski var” ya da “başka sürücü görmemiş olabilir” gibi durumlarda kullanılması gerektiği vurgulanıyor. ([Safe Parents][3])
—
H3 – Hangi Durumlarda Kullanım Zorunludur? Bilimsel Analiz
Bilimsel trafik güvenliği literatürü ve uluslararası düzenlemeler aşağıdaki durumlardaki korna kullanımını “zorunluya yakın ya da makul” olarak tanımlar:
• Ani tehlike anı
Örneğin bir yayaya ya da bisikletliye arkadan yaklaşırken görüş sınırlıysa, sürücü “ben buradayım” sinyali vermeli. Bu durumda korna, kazayı önlemede işlev görür.
• Görüşün ciddi biçimde azaldığı bölge
Sisli, virajlı ya da eğimli yolda “araç var ama görünmüyor” durumunda, korna ile varlığın duyurulması protest edilebilir bir kullanım olarak kabul edilir. Örneğin Avusturya eğitim materyallerinde bu tür kullanımlar “yasal ve uygundur” şeklinde veriliyor. ([austriadrivingtest.com][4])
• Sürüş önceliğini belirleme veya geçilmek üzere olan aracı uyarmada
Uluslararası sözleşmelerde, “araç kornası yalnızca kazanın önlenmesi ya da yüksek riskli durumlarda kullanılır” ifadesi yer alıyor. ([Vikipedi][1])
Bilimsel açıdan bu kullanım normları, kornanın gürültü olarak değil, uyarı sinyali olarak işlev görmek üzere tasarlanmış olduğunu belirtir. Bu yüzden keyfi veya sosyal amaçlı kornaya basmak “kurala aykırı” olarak değerlendirilir.
—
H3 – Yanlış Kullanımlar ve Riskleri
Kornanın yanlış zamanda kullanılması trafik akışı, yaya güvenliği ve çevresel gürültü açısından sorun yaratabilir. Bilimsel gözlem şunu söylüyor: gereksiz ya da agresif korna kullanımı, sürücü stresini artırabilir ve asıl tehlike anlarında korna etkisini yitirebilir.
Ayrıca birçok ülkede yanlış korna kullanımı para cezasına yol açabiliyor. Örneğin İngiltere’de yalnızca tehlike için kullanılması gereken kornaya gereksiz basan sürücüler için ceza alınabileceği bildiriliyor. ([The Sun][5])
Yani “kornayı basmak” kolay ama ne zaman basmadığı ya da nerede basılmadığı da sürüş güvenliği açısından aynı derecede önemli.
—
H4 – Pratik Öneriler: Ne Zaman Basmalı, Ne Zaman Basmamalı?
Basmalı: Arkadan gelen araç sizi görmemiş gibi görünüyor ve siz dönüş ya da daralan yolda kalacaksınız.
Basmalı: Dar viraj, köşe, eğim gibi görüşün kısıtlandığı bölgede ilerliyorsunuz ve bir araç ya da yaya beklenmedik şekilde çıkabilir.
Basmamalı: Trafik sıkışık, aracınız ilerlememiş durumda ve siz sadece sabırsızlıktan korna çalıyorsunuz. Bu kullanım güvenlik açısından doğru değil.
Basmamalı: Yerleşim alanı, gece yarısı gibi saatlerde, keyfi ses çıkarma amaçlı. Hem toplumsal rahatsızlık yaratır hem araç güvenliğiyle doğrudan ilişkili değildir.
—
Sonuç – Bilimsel Lens ile Özet
Özetle: Araç kornası yalnızca bir “ses çıkaran düğme” değil, sürücünün zamanında fark edilme, tehlikeyi öngörme ve iletişim kurma aracıdır. Bilimsel ve hukuki standartlara göre, korna kullanımı:
acil bir durumda,
görüşün kısıtlandığı bir anda,
kazayı önlemek amacıyla ve
başka sürücüyü ya da yayayı uyarmak amacıyla,
olmalıdır.
Yoksa, keyfi veya sabırsızlık kaynaklı kullanım hem güvenliği azaltır hem toplumsal uyumu zorlar.
—
Davet – Sizin Düşünceleriniz
Siz yolculukta en son ne zaman korna kullandınız ve hangi durumda?
Sizce kendi şehirlerimizde korna kullanımı için yeterli bilgilendirme var mı?
Gelecekte sesli uyarı sistemleri ve akıllı araçlar yaygınlaşırken, korna hala aynı zorunluluğa sahip olacak mı?
Yorumlarda buluşalım, düşüncelerinizi ve deneyimlerinizi merak ediyorum.
[1]: https://en.wikipedia.org/wiki/Vehicle_horn?utm_source=chatgpt.com “Vehicle horn”
[2]: https://urunkurallari.ticaret.gov.tr/en/sectoral-guide/motor-vehicles?utm_source=chatgpt.com “Motor Vehicles – Turkey Product Rules Database – EN – Ticaret”
[3]: https://safeconvertiblecarseats.com/blog/car-horn-laws-to-remember/?utm_source=chatgpt.com “Car Horn Laws to Remember”
[4]: https://austriadrivingtest.com/use-of-horns-and-lights/?utm_source=chatgpt.com “Use of Horns and Lights – Austria Driving Test”
[5]: https://www.thesun.co.uk/motors/28453277/can-i-be-fined-using-car-horn/?utm_source=chatgpt.com “Can I be fined for using my car horn in traffic? Highway Code reveals what the punishment could be for drivers”