Hızlı İlham Molası Yazılar

Devlet Bütçesi Nelerden Oluşur? İktidar, Kurumlar ve Vatandaşlık Üzerinden Bir Siyaset Bilimi Analizi Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen: Bütçenin Arkasında Yatan Gerçekler Toplumlar, tarih boyunca gücü ve düzeni sağlamak adına birçok farklı araç geliştirmiştir. Bu araçlardan biri de kuşkusuz devlet bütçesidir. Bütçe, sadece devletin gelir ve giderlerini belirleyen bir finansal belge olmanın ötesindedir; aynı zamanda toplumsal yapının, iktidar ilişkilerinin, ideolojik tercihlerin ve vatandaşlık haklarının bir yansımasıdır. Devletin bütçesi, toplumun nasıl bir yönetim anlayışına sahip olduğunu, kimlerin öncelikli kabul edildiğini, hangi alanlarda yatırımlar yapıldığını ve kimlerin daha fazla kaynak kullandığını gösteren derin bir haritadır. Bir siyaset bilimcisi olarak, devlet bütçesine baktığımızda,…

De Eki Nasıl Yazılır? Ekonomik Bir Perspektiften İnceleme Kaynakların Sınırlılığı ve Seçimlerin Sonuçları Üzerine Bir Ekonomistin Girişi Ekonomi, kaynakların sınırlı olduğu ve bireylerin, şirketlerin ya da toplumların bu sınırlı kaynaklarla en iyi şekilde nasıl seçimler yapacağına dair bir bilim dalıdır. Her bir seçim, çeşitli fırsat maliyetleri ve beklenen sonuçlarla ilişkilidir. Bir ekonomist olarak, dilin de bu seçimler ve sonuçlarla ilgisi olduğunu düşünüyorum. “De eki nasıl yazılır?” sorusu, bir dilbilgisel kararın ötesinde, bir seçim ve bunun sonucunu anlamaya yönelik bir soru gibi görünmektedir. De eki, Türkçede yer-yön belirten eklerden biri olarak dilin temel yapı taşlarından biridir. Ancak, ekonomist bakış açısıyla, dildeki…

Çocuk mu daha yakın, kardeş mi? Aile bağlarını yeni gözlerle okumak Şöyle bir masaya yayılıp dertleşelim: Hepimizin aklından en az bir kere geçti o meşhur soru—“Çocuk mu daha yakın, kardeş mi?” Cevabı basit bir “şu” ya da “bu” değil; çünkü yakınlık dediğimiz şey, sadece kan bağı değil, zaman, emek, hatıra ve hatta geleceğe kurduğumuz planların harmanı. Gel, konunun köklerine inelim; bugüne nasıl yansıdığına bakalım; sonra da yarın hangi sürprizleri hazırlıyor, birlikte hayal edelim. Köken: Bu soruyu bize kim fısıldadı? İnsan topluluklarında “yakın” olanı kollama içgüdüsü, hayatta kalma stratejisinin tam göbeğindeydi. Avcı-toplayıcı dönemde kardeşler, küçük ittifaklar kurdu; çocuklar ise grubun geleceği…

Bebeğin İlk Ayakkabısı: Güç İlişkilerinin ve Toplumsal Düzenin Bir Metaforu Bir siyaset bilimci için, toplumsal yapıyı anlamak, iktidarın ve kurumların işleyişini kavramak demektir. Gücün nasıl dağıldığı, toplumsal rollerin nasıl belirlendiği, bireylerin ne tür imkanlarla donatıldığı, her birimizin yaşamına etki eder. Ancak, bu büyük ve karmaşık sistemlerin altında, belki de en temel ve en küçük düzeyde, bir bebeğin ilk adımlarına rehberlik eden bir ayakkabı, derin toplumsal ilişkilerin, ideolojilerin ve güç yapıların yansıması olabilir. Bebeğin ilk ayakkabısı, sadece bir parça giysi değil, aynı zamanda toplumun bireye, cinsiyete ve sınıfa nasıl bir yön verme biçimidir. Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen: İlk Ayakkabının Rolü…

Kısmi Ne Demek Bulmacada? Meraklı Zihinler İçin Anlamın İzinde Bir Yolculuk Bir bulmaca çözerken karşımıza çıkan bazı kelimeler vardır ki, anlamını bildiğimizi sansak da düşündükçe aklımız karışır. “Kısmi” de tam olarak böyle bir kelime… Belki gazetede bir kelime bulmacasında, belki de mobil uygulamada karşımıza çıkar ve bir an durup düşünürüz: “Kısmi ne demekti?” İşte tam da bu merakı gidermek için, kelimenin kökenine, kullanım alanlarına ve bulmaca dünyasındaki yerine birlikte yakından bakalım. “Kısmi” Kelimesinin Kökeni ve Temel Anlamı Türkçeye Arapçadan geçen “kısmi”, “kısım” kelimesinden türemiştir. “Kısım” parça, bölüm ya da pay anlamına gelirken, “kısmi” bu kelimenin sıfat hali olarak “parçaya ait”,…

Kesin Teminat Tutarı Ne Kadar? Sabit Yüzdenin Konforunu Sorgulayan Cesur Bir Yaklaşım “Tek oran dayatması tembelliktir” diyen birinin samimi ama tartışmacı girişi İhale dünyasında en çok sorulan sorulardan biri şu: “Kesin teminat tutarı ne kadar?” Cevabı hoşumuza gittiği için değil, rahat hissettirdiği için çoğu zaman tek bir sayıya sığınmak istiyoruz. Oysa sabit bir yüzdeye kilitlenmek; riskin, sözleşmenin ve tarafların çeşitliliğini görmezden gelmek demek. Daha kötüsü, bu konfor alanı kamu yararı ve piyasa adaleti açısından pahalıya patlıyor. Hadi gelin, “tek oran” refleksini masaya yatıralım ve gerçekten adil, şeffaf ve akılcı bir kesin teminat tartışması yapalım. Hızlı cevap: Kesin teminat genellikle sözleşme…

Kayın ve Gürgen Aynı Ağaç mı? Doğanın İkizleri Üzerinden Geleceğe Dair Bir Yolculuk Bazı sorular vardır ki ilk bakışta basit görünür ama derinine indikçe sizi düşünmeye, sorgulamaya ve geleceğe dair hayaller kurmaya iter. “Kayın ve gürgen aynı ağaç mı?” da tam olarak bu sorulardan biri. Evet, cevap kısa ve net: Hayır, kayın ve gürgen aynı ağaç değildir. Ancak mesele sadece botaniksel bir farktan ibaret değil. Bu iki ağaç türü, doğanın çeşitliliğini, insan zekâsının stratejilerini ve toplumların geleceğe dair umutlarını temsil eder. Gelin, hem bilimsel hem de felsefi bir yolculuğa çıkalım. Kayın ve Gürgen: Kardeş Gibi Yakın, Ama Farklı Öncelikle temel…

Kaybeder Eş Anlamlısı Nedir? Toplumsal Cinsiyet ve Çeşitlilik Bağlamında Bir Değerlendirme Hepimiz hayatın çeşitli anlarında kaybetmekten korkarız. Ancak kaybetmek, sadece bireysel bir durum değil, aynı zamanda toplumun geneliyle de ilgilidir. Kaybetmenin anlamı, nasıl bir kayıp olduğu, hangi açıdan bakıldığı ve bu kaybın bizlere neler sunduğu çok daha derin bir sorgulamayı gerektirir. Bu yazıda, “kaybeder” kelimesinin eş anlamlılarını yalnızca dilsel bir perspektiften değil, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet dinamikleriyle ele alacağız. Gelin, kaybetmek üzerine düşündüğümüzde toplumsal etkilerin nasıl şekillendiğini ve bu anlamın farklı bireyler için nasıl değiştiğini birlikte keşfedelim. Kaybetmek ve Eş Anlamlıları: Dilin Toplumsal Yansıması Kelime dağarcığımız, yaşadığımız toplumun…

Kavala’da Denize Girilir Mi? Gerçekten Yeterli Mi? Kavala, Yunanistan’ın kuzeyinde, denize kıyısı olan, tarih kokan bir şehir. Birçoğumuzun aklına, ‘Kavala’da denize girilir mi?’ sorusu gelmeden edemediği gibi, bu soruya yanıt ararken şehrin doğasına dair de birkaç soru aklımızda dolaşıyor. Kavala’nın denizi gerçekten yeterli mi? Yoksa sadece turistik bir illüzyon mu? Kavala’daki Plajlar: Gerçekten Temiz ve Uygun Mu? Kavala, şüphesiz, denize girilebilecek birkaç plaja sahip. Ancak bu plajların her biri, iddia edilen güzelliklerden çok daha fazlasına, hatta daha fazlasına sahip olmayı hak ediyor mu? Birçok ziyaretçi, Kavala’daki plajların büyüsüne kapılabilir. Ancak dikkatli bakıldığında, bazı bölgelerde deniz suyu kalitesi oldukça tartışmalı. Birçok…

Tekrar Yinelemek Ne Demek? Edebiyatın Döngüsel Dili Üzerine Bir İnceleme Kelimelerin Sonsuz Yankısı: Bir Edebiyatçının Gözünden Kelimeler, bir defa söylendiklerinde bile yankılanmaya devam eder. Her cümlenin ardında bir iz, her anlatının içinde bir döngü vardır. Edebiyatın büyüsü de burada saklıdır: tekrar. Fakat biz, bazen farkında olmadan “tekrar yinelemek” deriz — dilde bir fazlalık, bir yinelenme. Türk Dil Kurumu’na göre bu ifade gereksizdir, çünkü “tekrar” kelimesinin kendisi zaten “yinelemek” anlamını taşır. Ancak edebiyat, kuralların ötesinde bir alandır; orada tekrar yalnızca sözcüklerin değil, duyguların da ritmidir. Tekrar bazen bir hatırlama biçimidir, bazen unutmanın direnişi. Yinelemenin Estetiği: Dilin Müzikal Yapısı Edebiyatta “tekrar”, yalnızca…